• ปราสาทเมืองต่ำ ตั้งอยู่ ณ พื้นราบเบื้องล่างของเขาพนมรุ้ง และน่าจะเป็นชุมชนที่มีความสัมพันธ์กันกับปราสาทพนมรุ้ง เห็นได้จากปราสาททั้งสองแห่งอยู่ใกล้กัน และด้านในลักษณะสถาปัตยกรรมของปราสาทเมืองต่ำนั้น ได้รับการก่อสร้างด้วยฝีมือช่างในระดับช่างหลวง ไม่ด้อยกว่าปราสาทพนมรุ้งเลย นอกจากนี้ยังมีเรื่องเล่าในท้องถิ่นนางรองในอดีตว่า มีกษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่พระองค์หนึ่งพระนามว่า พระเจ้าฮินดูสถาน ได้ส่งกองทหารและช่างฝีมือมาสร้างปราสาทบนเขาพนมรุ้ง เมื่อสร้างเสร็จแล้วก็ทรงให้สร้างเมืองสำหรับข้าหลวงที่เบื้องล่างคือเมืองต่ำ และมีการสร้างปราสาทเป็นศาสนสถานซึ่งก็คือปราสาทเมืองต่ำแห่งนี้ ชื่อของปราสาทเมืองต่ำเป็นชื่อที่เข้าใจกันว่ามาเรียกกันในภายหลังคือเปรียบเทียบกับเมืองสูง คือพนมรุ้งก็เป็นได้ เพราะคำว่าเมืองต่ำนั้นหมายถึง พื้นที่ต่ำหรือพื้นที่ราบ ปราสาทเมืองต่ำสร้างร่วมสมัยกับปราสาทพนมรุ้ง คือในราว พุทธศตวรรษที่ 16 –17 ตามคติศาสนาฮินดูลัทธิไศวนิกาย เพื่อเป็นศาสนสถานของชุมชนเพื่อประกอบพิธีกรรม ลักษณะเด่นของปราสาทแห่งนี้คือ ปราสาทก่ออิฐ 5 หลัง ที่ตั้งอยู่บนฐานเดียวกันมีระเบียงคดล้อมรอบสองชั้น
• แม้ว่าปราสาทเมืองต่ำจะตั้งบนพื้นราบ แต่ปราสาทหินแห่งนี้มีการวางผังที่แฝงความหมายตามคติการส้รางศาสนสถานขอมที่เกี่ยวกับความเชื่อ ในเรื่องแกนกลางของจักรวาลอันสัมพันธ์กับความเป็นศาสนสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ โดยมีปราสาททั้ง 5 หลังที่ยกพื้นขึ้นเป็นศูนย์กลาง เปรียบดังเขาพระสุเมรุ ซึ่งเป็นศูนย์กลางของชมพูทวีป ที่เป็นศูนย์กลางแห่งจักรวาลและเป็นที่สถิตของเหล่าเทพยาดาตามคติโบราณ ส่วนสระน้ำที่ลานชั้นนอกเปรียบดั่งมหาสมุทรที่ล้อมรอบเขาพระสุเมรุ ใกล้กับปราสาทมีอ่างเก็บน้ำโคกเมือง เป็นอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ ซึ่งยังคงความสำคัญต่อชุมชนในทุกวันนี้ มีกฏิฤาษีตั้งอยู่ไม่ไกล และจากลักษณะทางกายภาพของพื้นที่แถบปราสาทเมืองต่ำอันเป็นที่ราบผืนดินมีความอุดมสมบูรณ์จากเถ้าลาวาของภูเขาไฟซึ่งเหมาะแก่การเพาะปลูก สิ่งเหล่านี้แสดงว่าชุมชนบนที่ราบเชิงเขาพนมรุ้งคงเป็นชุมชนที่มีขนาดใหญ่ที่มีความอุดมสมบูรณ์และมีความสำคัญแห่งหนึ่ง
สถานที่ตั้ง
• ปราสาทเมืองต่ำ ตั้งอยู่ที่บ้านโคกเมือง อำเภอ ประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์ เวลาทำการ 8.30 น. – 16.30 น. ค่าเข้าชม ชาวไทย 10 บาท ชาวต่างประเทศ 40 บาท
การเดินทาง
• จากจังหวัดบุรีรัมย์ มาตามเส้นทางหลวงหมายเลข 219 มาประโคนชัย แล้วเข้าทางหลวงหมายเลข 2075 ตรงเรื่อยมาจนพบทางแยกไปซ้าย ให้ใช้ทางตรงหรือเส้นขวา ไปอีกประมาณ 1 6 กิโลเมตร จนมาถึงเชิงเขาพนมรุ้ง แล้วเลี้ยวซ้ายไปตามป้ายที่บอก ประมาณ 5 กิโลเมตร
จากจังหวัดสุรินทร์ ไปตามทางหลวงหมายเลข 214 มาถึงแยกที่ตัดกับทางหลวงหมายเลข 24 เลี้ยวขวาประโคนชัย จนมาถึงทางที่แยกซ้ายแล้วไปตามทางหลวงหมายเลข 2075 จากนั้นก็ไปตามที่กล่าวไว้ข้างต้น