หงสาวดี

เมืองหงสาวดี พม่า

เมืองหงสาวดี ประเทศพม่า

พระธาตุมุเตา หงสาวดี

• หงสาวดี อดีตราชธานีมอญ
• หงสาวดี หรือ พะโค (อ่านออกเสียงตามสำเนียงพม่าว่า หานตาวดี) ภาษาอังกฤษเรียกว่า Bago หรือ Pegu ในอดีตเคยเป็นเมืองหลวงของสหภาพพม่ามาก่อน ตั้งอยู่ใกล้เมืองเมาะตะมะ ทางตอนใต้ของประเทศพม่า
• หงสาวดี เดิมทีถือเป็นศูนย์กลางทางด้านต่างๆอันสำคัญของชาวมอญ ต่อมาในปี พ.ศ. 2082 พม่าก็ได้เข้ามามีอิทธิพลเหนือเมืองหงสาวดี และพัฒนาเมืองให้กลายเป็นเมืองที่เจริญรุ่งเรือง หลังจากนั้นก็กลับไปอยู่ภายใต้การปกครองของชนชาติมอญอีกครั้ง แต่ในปี พ.ศ. 2300 และเมืองพะโคหรือหงสาวดีก็ต้องถูกรุกรานทำลายอีกครั้งในสมัยของพระเจ้าอลองพญา ก่อนที่จะถูกพม่ายึดครองได้อย่างเบ็ดเสร็จ
• หงสาวดีวันนี้ เป็นเมืองใหญ่เมืองหนึ่งของพม่าที่มีสภาพของตึกรามบ้านเรือนร้านรวงต่างๆไม่แตกต่างจากเมืองใหญ่อื่นในพม่า โดยในหลายพื้นที่ของเมืองนี้มีรถม้าไว้คอยบริการผู้โดยสาร ซึ่งถือเป็นเสน่ห์อีกอย่างหนึ่ง
• หงสาวดี...ราชธานีที่ยิ่งใหญ่
• หงสาวดี ในสมัยบุเรงนองกว้างขวางเสียยิ่งกว่าสมัยใดๆ ครอบคลุมทั้งมอญ ยะไข่ ไทใหญ่ ล้านนา ล้านช้าง กรุงศรีอยุธยา ฯลฯ อาจจะเป็นรองบ้างก็แต่อาณาจักรเขมรในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ซึ่งล่มสลายไปก่อนหน้าหงสาวดีจะยิ่งใหญ่หลายสิบปี และยิ่งใหญ่ในสมัยนี้ทำให้ชื่อ “หงสาวดี” อยู่คู่กับนาม “บุเรงนอง” อย่างแยกกันไม่ออก จนทำให้คนรุ่นใหม่แทบจะลืมไปเลยว่า “หงสาวดี” เป็นเมืองเก่าแกที่มีอีกชื่อหนึ่งว่า “พะโค” ตามชื่อแม่น้ำที่ทำให้ความอุดมให้เมืองนี้เป็นทั้งราชธานีและอู่ข้าวอู่น้ำของราชธานีมอญมาก่อน
• หงสาวดีหรือพะโค
• ปี พ.ศ. 2073 อาณาจักรพม่ากลับมาเป็นปึกแผ่นอีกครั้งที่เมืองตองอู หลังจากเคยยิ่งใหญ่ครั้งแรกที่อาณาจักรพุกาม ตะเบ็งชะเวตี้ เจ้าชายพม่าเพิ่งจะมีพระชนมชีพเพียง 14 พรรษา ตัดสินพระทัยเลือกพระธาตุมุเตา เมืองหงสาวดี เป็นสถานที่ทำพิธีเจาะพระกรรณตามโบราณราชประเพณีก่อนจะขึ้นครองราชบัลลังก์ ทั้งๆที่รู้อยู่เต็มอกว่าหงสาวดีเวลานั้นคือเมืองมอญ
• อีก 8 ปี ต่อมา ตะเบ็งชะเวตี้ เจ้าชายพม่า ยกทัพตีหงสาวดี แล้วย้ายราชธานีของราชวงศ์ตองอูมาอยู่ใต้ร่มเงาพระมหาธาตุศักดิ์สิทธิ์สมพระราชหฤทัย ด้วยเป็นที่เลื่องลือระบือไกลมานานว่าพระธาตุมุเตาคือ หนึ่งในมหาบูชาสถานแห่งดินแดนสุวรรณภูมิ ในฐานะที่เป็น “เกศธาตุ” หรือเจดีย์บรรจุพระเกศธาตุแห่งองค์พระศาสดา คู่เคียงกับมหาเจดีย์ชเวดากองหรือ ตะเกิง แต่ด้วยเหตุที่มีความสูงมากหนาดร่ำลือว่าต้องแหงนหน้ามองจนจมูกร้อนเพราะถูกแดดเผาจึงได้ชื่อว่าเป็น “มุเตา” แปลว่า “จมูกร้อน” ควบคู่กับนาม “ชเวมอดอว์” ซึ่งแปลว่า “มหาเจดีย์พระเจ้าทองคำ”
• พระธาตุมุเตา พระธาตุศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองหงสาวดี
• พระธาตุมุเตา พระธาตุศักดิ์สิทธิ์ ที่มีอายุเก่าแก่กว่า 1,200 ปี สร้างตั้งแต่สมัยมอญเรืองอำนาจ ณ สุธรรมวดี หรือ เมืองสะเทิม ขณะที่หงสาวดีเป็นเพียงเมืองท่า ทว่าพระราชามอญเสด็จมาสักการะและปฏิสังขรณ์พระธาตุเรื่อยมา กระทั่งถึงแผ่นดินพญาอู่ราชธานีมอญจึงย้ายมาที่หงสาวดี จากนั้นในสมัยพระเจ้าราชาดาริต ทรงบรรจะพระเขี้ยวแก้วเพิ่มไปในองค์ธาตุ ทรงถวายภัตตาหารแด่พระสงฆ์ 1,000 รูปเป็นเวลา 7 วัน และเริ่มราชประเพณีถวายทองหนักเท่าพระองค์เพื่อหุ้มองค์พระธาตุ เป็นเหตุให้พระราชธิดาคือพระนางชินสอบูก้าวตามรอยพระบาทด้วยการถวายทองหนักเท่าพระองค์หุ้มมหาเจดีย์ชเวดากอง
• เมื่อเจ้าชายตะเบงชเวตี้ยึดครองหงสาวดีได้ ทรงกระทำพระราชพิธีราชาภิเษกชื่อพระเจ้าตะเบ็งชเวตี้ แล้วถวายมงกุฎทรงยอดพระมหาธาตุเป็นพระราชกุศลใหญ่ยิ่ง กระทั้งเมื่อบุเรงนองกะยอดินนรธาขึ้นเถลิงถวัลราชสมบัติ ทรงแกะมณีประดับมงกุฎของพระองค์ถวายมหาธาตุมุเตาเป็นพุทธบูชา พร้อมทั้งทรงสร้างพระราชวังใหม่นา “กัมโพชธานี” ในจุดที่จะทรงทอดพระเนตรเห็นองค์ธาตุได้ไม่ว่าก่อนหรือหลังเสด็จบรรทม
• ใช่เพียงแต่ชนชาติมอญและพม่าที่นับถือพระมหาธาตุองค์นี้ ในพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยายังบันทึกว่า เมื่อคราวสมเด็จพระนเรศวรมหาราชยกทัพมาตีหงสาวดี ภายหลังทรงประกาศอิสรภาพในปี พ.ศ. 2127 โปรดฯให้ตั้งพลับพลาที่ประทับภายในสวนหลวงใกล้มหาธาตุมุเตา เพื่อพระองค์จะเสด็จไปสักการบูชาพระมหาธาตุได้โดยสะดวก
• จึงไม่น่าแปลกใจที่มหาธาตุมุเตาหรือชเวมอดอร์ จะสูง 377 ฟุตในปัจจุบัน ซึ่งสูงกว่าชเวดากองถึง 51 ฟุต ทั้งๆที่มีจารึกระบุความสูงเมื่อแรกสร้างเพียง 35 ฟุตเท่านั้น
• เมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม 2473 ยอดพระมหาธาตุหักพังลงมาเพราะผลจากเหตุการณ์แผ่นดินไหว พระธาตุมุเตาได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ใหม่ให้สูงสง่าดังเดิม แต่คณะกรรมการวัดก็ยังเก็บซากพระธาตุองค์เดิมไว้ให้คนเคารพบูชา ณ บริเวณลานทางทิศเหนือของพระธาตุองค์ใหม่ซึ่งได้กลายเป็น “จุดอธิษฐานศักดิ์สิทธิ์” ที่ชาวมอญและพม่านิยมไปกราบไหว้บูชา และบนบานขอให้ปรารถนาเป็นจริง ด้วยเชื่อกันว่าตรงนี้แหละคือพระธาตุองค์จริง

มหาเจดีย์ชเวมอดอร์ (พระธาตุมุเตา) เจดีย์สูงที่สุดในพม่า

หงส์คู่ สัญลักษณ์แห่งเมืองหงสาวดี

• หงสาวดี เมืองแห่งตำนานหงส์คู่
• หงสาวดีหรือที่คนพม่าเรียกว่าเมือง"พะโค" เมืองนี้มีสัญลักษณ์เป็นหงส์คู่ (ตัวผู้อยู่ล่างตัวเมียอยู่บน) ตั้งตระหง่านอยู่กลางเมือง
• ตำนานหงส์คู่ หงส์ตัวบนเป็นหงส์ตัวเมียส่วนตัวล่างเป็นตัวผู้ เพราะเรื่องนี้มีตำนานวเมืองที่จารึกไว้เป็นภาษามอญว่า “เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จมาถึงยังดินแดนแห่งนี้ ได้ทอดพระเนตรเห็นหงส์ทอง 2 ตัวเล่นน้ำอยู่ จึงได้ทำนายว่า ในภายภาคหน้าเมืองนี้จะกลายเป็นมหานครขึ้น ชื่อว่า"เมืองหงสาวดี"
• หลังจากนั้นดินแดนที่มีหงส์ทอง 2 ตัวลงเล่นน้ำก็ได้กลายเป็นมหานครและเป็นราชธานีในเวลาต่อมา และได้มีการแต่งเติมเรื่องราวเกี่ยวกับหงส์ทอง 2 ตัวเพิ่มขึ้นโดยเล่าว่าหงส์ที่บินมาเกาะอยู่เหนือพื้นดินผืนเล็กๆ ในทะเล ผืนดินแผ่นนี้เล็กจนกระทั่งตัวเมียไม่มีที่เกาะ และต้องมาเกาะอยู่บนหลังของหงส์ตัวผู้
• พุทธตำนานแห่งหงสาวดี
• พุทธตำนานที่ว่า องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเสด็จมาโปรดสัตว์ตั้งแต่ครั้งบริเวณนี้ยังเป็นทะเลแล้วทอดพระเนตรเห็นหงส์ทองป้องปีกกระทำสักการะ จึงมีพุทธทำนายว่าอนาคตจะมีกษัตริย์ผู้ทรงธรรมมาตั้งเมืองที่เรืองโรจน์ด้วยพุทธศาสนาที่นี่ จึงได้ชื่อว่า “หงสาวดี” หรือ “หานตาวดี” อันเป็นคำตอบว่าเหตุใดสัญลักษณ์ของชนชาติมอญจึงเป็นหงส์ บางตำราว่า หงส์นั้นเป็นตัวผู้และตัวเมียระหว่างบินผ่านทะเล แลเห็นดินดอนเล็กๆพอให้ร่อนลงไปเกาะพักเหนื่อยได้ โดยตัวผู้ให้ตัวเมียเกาะหลัง ซึ่งได้กลายเป็นสัญลักษณ์ของเมืองหงสาวดีตราบจนปัจจุบัน
• ครั้นชนชาติพม่าเข้ามายึดครองหงสาวดี จึงเกิดคำพูดในหมู่ชายชาวพม่าว่า "ถ้าไม่อยากอยู่ใต้อำนาจเมีย จงอย่าเอาสาวมอญเมืองหงสามาเป็นเมีย"

พระราชวังบุเรงนอง เมืองหงสาวดี

• สัญลักษณ์ของเมืองหงสาวดี
• พระธาตุชเวมอดอว์ หรือที่คนไทยนิยมเรียกตามชาวมอญว่า พระธาตุมุเตา เป็นพระธาตุที่อยู่มานานคู่กับเมือง เป็นพระธาตุศักดิ์สิทธิ์คู่เมืองเชื่อว่าภายในได้บรรจุพระบรมสารีรีกธาตุของพระพุทธเจ้าไว้ เล่ากันว่าเมื่อครั้งใดที่ พระเจ้าบุเรงนองจะออกทำศึกจะทรงสักการะขอพรจากพระธาตุนี้ทุกครั้ง และเมื่อครั้งสมเด็จพระนเรศวรมหาราชได้เสด็จมายังที่หงสาวดีนี้ก็ได้ทำการสักการะพระธาตุนี้ด้วย
• พระนอนชเวตาเลียว เป็นอีกหนึ่งสัญลักษณ์ของหงสาวดี พระพุทธไสยาสน์ชเวตาเลียว เป็นปูชนียสถานศักดิ์สิทธิ์อันดับสองของเมืองหงสาวดี รองจากพระมหาธาตุมุเตา เป็นพระพุทธไสยาสน์ที่มีความยาว 181 ฟุต สูง 50 ฟุต สร้างโดยพระเจ้าเมงกะติปะ พ.ศ.1537 ในสมัยมอญเรืองอำนาจ มีพุทธลักษณะงดงาม โดยจะวางพระบาทเหลื่อมพระบาท
• รูปหงส์คู่ สัญลักษณ์ของเมืองหงสาวดี ตำนานเล่าว่า พระพุทธเจ้าทรงเสด็จมาถึงเมืองหงสาวดีที่สมัยก่อนยังคงเป็นชายหาดริมทะเล พระพุทธเจ้าทรงเห็น หงส์สองตัวว่ายน้ำเล่นกัน จึงทำนายออกมาว่าภายหลังจะเป็นเมืองที่เจริญรุ่งเรือง ชาวหงสาวดีจึงถือเอาตำนานเรื่องนี้มาเป็นสัตว์สัญลักษณ์
• แหล่งท่องเที่ยวเมืองหงสาวดี
• เมืองหงสาวดี มีโบราณสถานที่สำคัญได้แก่ พระเจดีย์ชเวมอดอว์ (พระธาตุมุเตา) พระราชวังบุเรงนอง พระพุทธไสยาสน์ชเวตาเลียว พระเจดีย์ไจ๊ปุ่น
• หงสาวดีวันนี้ เป็นเมืองใหญ่เมืองหนึ่งของพม่าที่มีสภาพของตึกรามบ้านเรือนร้านรวงต่างๆไม่แตกต่างจากเมืองใหญ่อื่นในพม่า โดยในหลายพื้นที่ของเมืองนี้มีรถม้าไว้คอยบริการผู้โดยสาร ซึ่งถือเป็นเสน่ห์อีกอย่างหนึ่ง
• ปัจจุบัน หงสาวดีเป็นเมืองที่ทำรายได้ให้แก่ประเทศพม่าด้วยความที่เป็นเมืองท่องเที่ยว มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ และศิลปะ วัฒนธรรม
• การเดินทาง: หงสาวดี อยู่ห่างจากตัวเมืองย่างกุ้งประมาณ 84 กม. ใช้เวลาเดินทางประมาณ 1 ชั่วโมงครึ่ง

วัดเจดีย์ไจ๊ปุ่น หรือ วัดพระสี่ทิศ เมืองหงสาวดี ประเทศพม่า

วัดพระพุทธไสยาสน์ชเวตาเลียว เมืองหงสาวดี ประเทศพม่า

พระราชวังบุเรงนอง หงสาวดี

วัดพระนอนชเวตาเลียว

เจดีย์ไจ้ปุ่น หงสาวดี

• หงสาวดี....ที่ข้าพเจ้ารู้จัก...???
• จากกรุงย่างกุ้ง ผมใช้เวลาเดินทางประมาณเกือบ 2 ชั่วโมงก็มาถึงเมืองเก่าแก่ที่สำคัญกับประวัติศาสตร์ไทยเรา หลายคำถามที่ผมคิดมาตลอดทาง... ไม่ว่าจะเป็นการเสียกรุงครั้งที่ 2... หรือศึกสงครามระหว่างไทยกับพม่า... หรือจะเป็นการเดินทัพในสมัยโบราณ...??? พม่ายกกองพลมากมายมาตีกรุงศรีอยุธยาเราได้อย่างไร?... สุดท้ายก็มาประจักษ์กับสายตา กับทุ่งนาที่กว้างใหญ่สุดลูกหูลูกตา มันทำให้ผมอดคิดถึงกรุงศรีอยุธยาของเราไม่ได้ กับสภาพพื้นที่ชุ่มน้ำ แหล่งอุดมสมบูรณ์ไปด้วยข้าวปลาอาหาร ก็เหมาะกับการสร้างเมืองในสมัยโบราณ โดยมีปราการธรรมชาติของแม่น้ำหงสาเป็นตัวช่วย..ดังนั้นกองทัพพม่าย่อมชำนาญศึกทั้งทางน้ำและทางบก รวมทั้งยังมีแหล่งอุดมสมบูรณ์ด้วยอาหารด้วยครับ...ศึกวันวานใหญ่หลวงนัก....

พระราชวังบุเรงนอง หงสาวดี

มหาเจดีย์ชเวมอดอร์ หงสาวดี

เมืองหงสาวดี พม่า

ท้องทุ่งแห่งหงสาวดี

ชนบทแห่งหงสาวดี

เมืองหงสาวดี พม่า

ท้องทุ่งแห่งหงสาวดี

เมืองหงสาวดี พม่า

ชนบทแห่งหงสาวดี

วิถีชีวิตในชนบทของเมืองหงสาวดี ประเทศพม่า

• เส้นทางจากหงสาวดีไปพระธาตุอินทร์แขวน
• เส้นทางจากเมืองหงสาวดี ไปพระธาตุอินทร์แขวน ระยะทาง 80 กิโลเมตร ใช้เวลา 2 ชั่วโมง
• เก็บรูปบรรยากาศของสองข้างทางมาฝากกันครับ

วิถีชีวิตในชนบทของเมืองหงสาวดี ประเทศพม่า

เส้นทางไปพระธาตุอินทร์แขวน

เส้นทางสู่พระธาตุอินทร์แขวน

เส้นทางไปพระธาตุอินทร์แขวน