• เมืองปูนาคา (Punakha) อดีตราชธานีของภูฏาน
• ปูนาคา (Punakha) : ในสมัยโบราณปูนาคามีฐานะเป็นเพียงป้อมที่มีความสูง 1,350 เมตร จากนั้นจึงมีการสร้างโรงเรียนมัธยมปลายขึ้นแห่งหนึ่ง แล้วหมู่บ้านก็เติบโตขึ้นในกลางทศวรรษ 1980 ปูนาคาเป็นเมืองเล็ก แต่มีบทบาทอันสำคัญยิ่งในประวัติศาสตร์ภูฏาน และเคยเป็นเมืองหลวงในฤดูหนาวของประเทศนานถึง 300 ปี
• ซับดรุงงาวัง นัมเกลสร้างปูนาคาซองขึ้นในปี ค.ศ. 1637 แต่ละแวกนี้ก็มีวัดที่ท่านงากี รินเซ็นได้มาสร้างไว้ตั้งแต่ปี ค.ศ.1328 ตั้งอยู่ก่อนแล้ว นั่นคือวัดที่ประจันหน้ากับป้อมใหญ่ในปัจจุบัน และมีชื่อเรียกว่า ซ่งซุง แปลว่า "ป้อมเล็ก" นอกจากนี้ก็ยังมีเรื่องเล่าสืบกันมาว่าช่วงทศวรรษที่ 8 คุรุรินโปเซเคยเสด็จมาประสาทพรให้กับดินแดนแถบนี้ และตรัสพยากรณ์ไว้ว่า "บนขุนเขาด้านที่มีสัณฐานประดุจงวงช้าง บุรุษผู้มีนามว่า นัมเกลจะมาสร้างป้อมขึ้นไว้"
• ก่อนที่ซับดรุง งาวัง นัมเกลจะลุแก่มรณภาพในปี ค.ศ. 1651 ได้แต่งตั้งสังฆราชองค์แรกที่เรียกว่า เจเคนโปมาดูแลศาสนาจักร พร้อมกับแต่งตั้งผู้มีอำนาจเด็ดขาดทางโลกในตำแหน่ง ดรุกเดชิ
• หลังจากที่ดรุง งาวัง นัมเกล มรณภาพ ประมุขทางโลกและทางธรรมยังคงประทับที่พูนักฮาซองและติชิโชซอง แห่งละ 6 เดือน เช่นเดียวกับข้าราชการบริหารประเทศและคณะสงฆ์หลวง จวบจนกระทั่งปี ค.ศ.1952 กษัตริย์องค์ที่ 3 แห่งราชวงศ์วังชุกทรงโปรดให้ทิมพูเป็นเมืองหลวงเพียงแห่งเดียว ปูนาคาซองจึงถูกลดความสำคัญลงเหลือเพียงศูนย์กลางบริหารระดับเขต อย่างไรก็ตาม ท่านสังฆราชตลอดจนคณะสงฆ์หลวงยังคงย้ายไปมาอยู่ระหว่างปูนาคาซองกับตาชิโชซองดังเช่นสมัยแรกเริ่ม
• ปูนาคาซอง (Punakha Dzong) : เป็นป้อมปราการประจำเมืองปูนาคา สร้างขึ้นในปี ค.ศ.1637 โดยฉับดรุง งาวังนัมเกลโดยตั้งอยู่ระหว่างแม่น้ำโพ (แม่น้ำพ่อ) และ แม่น้ำโม (แม่น้ำแม่) ท่านซับดรุงใช้ที่นี่เป็นเมืองหลวงในช่วงฤดูหนาว เพราะตั้งอยู่ในเขตที่ต่ำที่มีอากาศอุ่นกว่า คณะผู้บริหารราชการแผ่นดินจึงได้ย้ายจากทิมพูมายังปูนาคาเป็นประจำทุกปี ป้อมปราการถูกทำลายหลายครั้ง จากไฟไหม้และภัยธรรมชาติแต่ได้รับการบูรณะอย่างต่อเนื่อง
• ปูนาคาซอง มีขนาดกว้าง 180 เมตร ยาว 72 เมตร หอกลางสูง 6 ชั้น มีรูปทรงสัณฐานคล้ายเรือยักษ์ โดมทองของปูนาคาซองสร้างขึ้นตั้งแต่ พ.ศ. 2219 ส่วนสะพานที่ใช้เสาสองข้างถ่วงน้ำหนักกัน ที่ข้ามแม่น้ำโม และแม่น้ำโพ สองสายที่ไหลมาบรรจบกันนั้น สร้างขึ้นระหว่างปี พ.ศ.2463-2473 พังไปแล้ว และได้มีการสร้างสะพานแขวนขึ้นมาข้ามแม่น้ำโมแทนสะพานเดิม และได้อัญเชิญพระพุทธรูปรันจุงกัรชาปานีที่นำมาจากอารามราลุงในทิเบตขึ้นประดิษฐานไว้ รันจุงกัรซาปานีคือรูปพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรที่เชื่อกันว่าศักดิ์สิทธิ์มาก
• มีเรื่องเล่าต่อกันมาว่า ตอนทำพิธีฌาปนกิจซากสังขารของท่านซังปา กาเร เยเช โดร์จี ผู้ตั้งนิกายดรุ๊กปะขึ้นในทิเบต มีปาฏิหารย์บังเกิดเป้นพระพุทธรูปรันจุงกัรซาปานีขึ้นจากอัฐิส่วนข้อกระดูกสันหลังของท่าน ชาวทิเบตนับถือบูชาพระพุทธรูปองค์นี้มากถึงขนาดยกทัพตามมาตีป้อมปูนาคาเพื่อชิงคืนกลับไป แต่สู้ทัพภูฏานไม่ได้จึงต้องถอยร่นกลับไป เหตุการณ์ดังกล่าวเป็นต้นกำเนิดของขบวนแห่เซร์ดา ซึ่งจะจัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในช่วงปลายฤดูหนาว
• ซับดรุง งาวัง นัมเกล เป็นประมุขทั้งฝ่ายอาณาจักรและศาสนาจักร มีปูนาคาคาซองเป็นที่ประทับจวบจนกระทั่งปี ค.ศ. 1641 ได้สร้างซองแห่งใหม่ที่ทิมพู ให้ชื่อว่า ติชิโชซอง ด้วยว่า ปูนาคาซอง อยู่เหนือระดับน้ำทะเล 1,350 เมตร โดยเฉลี่ยจึงอบอุ่นกว่าทิมพู ซึ่งอยู่เหนือระดับน้ำทะเลประมาณ 2,400 เมตร ครั้นตาชิโซซองสร้าเสร็จ ท่านให้พูนักฮาเป็น Winter Capital (เดือนพฤศจิกายน-เมษายน) ในขณะที่ทิมพูเป็น Summer Capital (พฤษภาคม-ตุลาคม)
• เกิดไฟไหม้ที่ปูนาคาซองขึ้นสองครั้ง หลังไฟไหม้ครั้งที่สอง มีการสร้างโบสถ์ใหม่เพิ่มเติมระหว่างการซ่อมแซม โบสถ์ลามะเป็นที่ประดิษฐานรูปจำลองของท่านซับดรุง นาวัง นัมเกล ต่อมา ปูนาคาซองถูกไฟไหม้อีกหลายครั้งหลายหน ทั้งยังเกิดแผ่นดินไหวในศตวรรษที่ 18 และเกิดความเสียหายร้ายแรงเกิดจากน้ำท่วมใหญ่ในศตวรรษที่ 19 ครั้งนั้นมีคนตายหลายสิบคน ทำให้บันทึกทางประวัติศาสตร์สูญหายไปเป็นจำนวนมาก แต่พระบรมสารีริกธาตุที่ซับดรุง งาวัง นัมเกลแอบซ่อนมาจากทิเบตซึ่งเก็บไว้ในพูนักฮาซองนี้กลับไม่ได้รับความเสียหาย
• หลังทิมพูได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นเมืองหลวงของภูฏานอย่างถาวร แต่องค์กรสงฆ์ส่วนกลางยังรักษาธรรมเนียมดั้งเดิมเอาไว้อยู่ โดยจะย้ายจากทิมพูมาอยู่ที่ปูนาคาซองในช่วงฤดูหนาวนานหกเดือนเต็ม ท่านซับดรุงมรณภาพลงในปี 1651 ขระปลีกวิเวกอยู่ที่ปูนาคาซอง ซากสังขารของท่านได้รับการเก็บรักษาเอาไว้ในวิหารมาเซ็นซึ่งตั้งอยู่ภายในป้อมด้วย และภายในปูนาคาซองอีกเช่นกันเป็นสถานที่พระเจ้าอูเก็น วังชุก ปฐมกษัตริย์แห่งภูฏานทรงประกอบพระราชพิธีราชาภิเษกเมื่อวันที่ 17 ธันวาคม ค.ศ.1907
• ปูนาคาซองเป็นศูนย์กลางด้านการบริหารปกครองของเขตปูนาคา ลานชั้นแรกจึงเป็นที่ตั้งของกรมกองการปกครองต่าง ๆและมีสถูปใหญ่ที่สร้างขึ้นในปี ค.ศ.1981 ตั้งอยู่ข้าง ๆ ต้นโพธิ์ต้นหนึ่ง ลานชั้นสองนั้น ปัจจุบันไม่มีเหลืออยู่อีกแล้ว เพราะมีการสร้างวิหารขึ้นเพื่อบูชาเทพจักรสัมวระในนิกายตันตระเมื่อ ปีค.ศ. 1983 ภายในป้อมมีศาสนสถานทั้งหมด 21 หลัง หลังใหญ่สุดคือศาลาการเปรียญซึ่งตั้งอยู่ที่ลานชั้นสามทางตอนบสุดของป้อม องค์ประกอบทุกส่วน ทั้งเสา ภาพจิตรกรรม พระพุทธรูปดินเหนียวและรูปปั้นท่านซับดรุง ล้วนสะท้อนถึงฝีมือในเชิงช่างอันเป็นเลิศของชาวภูฏาน
• เทศกาลเซซูปูนาคาซอง : เทศกาลเซซูที่ปูนาคาซอง จัดการแสดงในงานฉลองเทศกาลไม่เหมือนที่อื่น เพราะปูนาคาซอง มีเรื่องราวที่คนจดจำเป็นเกร็ดประวัติศาสตร์ กล่าวคือ เมื่อครั้งท่าน ซับดรุง นาวัง นัมเกล อยู่ที่เมืองพาโร กองทัพทิเบตได้ยกกำลังมาปิดล้อมปูนาคาซอง และออกคำสั่งบังคับให้ภูฏานส่งมอบพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธองค์ที่เก็บรักษาอยู่ในปูนาคาซอง เพื่อจะนำกลับไปบูชาที่ทิเบต แต่ท่านซับดรุง นัมเกล สามารถเอาชนะศึกด้วยปัญญา โดยท่านซับดรุง นัมเกล ยกพวกออกไปที่ริมน้ำให้กองทัพทิเบตเห็น แล้วแกล้งทำเป็นลอยอังคารพระพุทธองค์ลงแม่น้ำไป กองทัพทิเบตเห็นดังนั้น จึงคิดว่าพระบรมสารีริกธาตะของพระพุทธเจ้าลอยน้ำไปแล้ว จึงยกทัพกลับไปทิเบต
• การแสดงของพระและฆราวาสในเทศกาลเซซูที่พูนักฮาซ็อง ให้คนนับร้อยแต่งตัวถืออาวุธเป็นนักรบกองทัพทิเบต มายืนส่งเสียงโห่ร้อง ทำกิริยาคุกคามอยู่หน้าซอง ต่อมาทางฝ่ายพระ ซึ่งนำโดยท่านเจ เคนโป ของปูนาคาซอง เดินนำพระในวัดออกไปที่แม่น้ำ ท่ามกลางเสียงเป่าปี่ตีกลองเสียงดังอึกทึก เมื่อถึงริมน้ำ ท่านเจ เคนโป ก็ขว้างผลส้มลงไปในน้ำ
• การแสดงในงานเทศกาลเซซูนี้ จึงจัดแสดงขึ้น เพื่อเป็นการระลึกถึงวีรกรรมของท่านซับดรุง นาวัง นัมเกล และเป็นการถวายเครื่องบูชาพระแม่คงคาด้วย หลังจากนั้นท่านเจ เคนโป จะถูกแวดล้อมด้วยคนทั้งหมดที่จะช่วยกันแบกท่านกลับเข้าปูนาคาซอง และมีการจุดพลุเล่นดอกไม้ไฟฉลองกันอย่างเป็นการเอิกเกริก